Paragraaf 5 Bedrijfsvoering

In de jaarrekening is de rechtmatigheidsverantwoording opgenomen. Binnen dit onderdeel is hierop een inhoudelijke toelichting gegeven.

Toelichting Begrotingscriterium
Hieronder een toelichting op de onrechtmatigheden binnen het begrotingscriterium. Deze onrechtmatigheden classificeren wij volledig als acceptabel. Onrechtmatigheden zijn acceptabel als deze vallen binnen de situaties zoals opgenomen in artikel 9 lid 4 van de Financiële verordening gemeente Lingewaard 2024. Dit zijn de volgende situaties:

1. De overschrijding op de lasten wordt gecompenseerd via direct te relateren baten.
2. De overschrijding op de lasten past binnen het door de raad accordeerde beleid
3. De overschrijding op de lasten wordt veroorzaakt door een open-einde-regeling
4. De gemeenteraad is tijdig geïnformeerd over de afwijking
5. De overschrijding van het investeringsbedrag betreft een overschrijding van de verwachte jaarschijf, maar blijft binnen het totaal beschikbare krediet voor de investering.
6. De afwijking valt binnen de rapportagegrens van € 50.000 zoals opgenomen in de financiële verordening.

In de toelichtingen hieronder is met de bovenstaande letters aangegeven om welke reden wij de afwijkingen als acceptabel aanmerken.

1. Overschrijding lasten, totaal € 2.872.000
   1. Veiligheid – overschrijding € 199.000 (acceptabel: A en B)
      In 2024 zijn kosten gemaakt voor explosievendetectie en -ruiming. De kosten werden gedekt door een bijdrage van het ministerie van Binnenlandse Zaken voor deze kosten in 2024. Ook passen deze werkzaamheden en daarmee kosten binnen het vastgestelde beleid van de gemeenteraad. Zie taakveld 1.1 voor meer toelichting.
      

3. Economie – overschrijding € 1.218.000 (acceptabel: A en B)
   Bij de bouwgrondexploitatie vindt budgetbeheer plaats op basis van exploitatiebegrotingen over meerdere jaren. Bij verschuiving in de jaarschijven worden de begrotingen daarom niet bijgesteld. Deze verschuivingen kunnen wel leiden tot verschillen ten opzichte van de begrote baten en lasten. Door de verrekening met de toe- of afname van de boekwaarde is er per saldo geen verschil. In 2024 was er sprake van een nadeel van bijna € 2,4 miljoen op de lasten door deze mutatie van de boekwaarde. De raad heeft de exploitatiebegrotingen van de bouwgrondexploitaties geaccordeerd en werd daarnaast periodiek geïnformeerd over de stand van zaken van de projecten.
   
4. Onderwijs – overschrijding € 1.000 (acceptabel: F)
   
5. Sport, cultuurproductie en -participatie – overschrijding € 83.000 (acceptabel: B en D)
   In november werd ’t Koelhuis tijdelijk gesloten, omdat er aanvullende onderhoudsmaatregelen nodig waren om een veilig gebruik te waarborgen. Gezien deze veiligheid is er direct gehandeld en gestart met de onderhoudswerkzaamheden. Voor de extra onderhoudswerkzaamheden van € 230.000 werd een voorziening getroffen. Hierover is de raad geïnformeerd in de informatienota’s van 17 december 2024 en 19 maart 2025 . Het inspecteren van de staat van alle gemeentelijke gebouwen en het uitvoeren van onderhoud tot een specifiek onderhoudsniveau is onderdeel van het door de raad vastgestelde beleid.
   

8. Volkshuisvesting, leefomgeving en stedelijke vernieuwing – overschrijding € 1.172.000 (acceptabel: B en D)
   In september 2024 besloot de raad een verliesvoorziening te treffen van € 2.440.000 voor de grondexploitatie Sallandstraat Haalderen. Dit besluit is in deze jaarstukken verwerkt en leidt tot een nadeel van deze € 2.440.000. Een actualisatie van de grondexploitatie per einde 2024 leidt tot een extra verwacht tekort van € 322.000. Het verwerken van dergelijke actualisaties in de jaarstukken is gebruikelijk en onderdeel van de reguliere planning en controlcyclus. Ook werd de raad door het jaar heen geïnformeerd over de voortgang van de grondexploitaties en faciliterende projecten.
   
9. Bestuur en ondersteuning - overschrijding € 199.000 (acceptabel: B)
   Door een daling van de rekenrente was een extra aanvulling van de voorziening van de wethouders noodzakelijk, wat leidt tot een nadeel van € 598.000. Deze voorziening is onderdeel van het vastgestelde beleid en de regelgeving.
   

2. Overschrijding investeringen – totaal € 537.000

Bij de investeringen laten een aantal budgetten ultimo 2024 een overschrijding zien.

• 342126 - Voorbereiding IKC De Doornick – overschrijding € 61.000 (acceptabel: E)

Het betreft de voorbereidingsfase voor de te realiseren nieuwbouw. Het budget voor de realisatie moet nog door het college worden geaccordeerd. Dit volgt bij de vaststelling van het Definitief Ontwerp (DO).

• 361032 Transitie Kinkellink, Bemmel – overschrijding € 299.000 (acceptabel: A)

Dit betreffen een investering ten behoeve van de huisvesting van Oekraïense ontheemden. Van het ministerie van Asiel & Migratie (voorheen Justitie & Veiligheid) ontvangen we een normkostenvergoeding waaruit de kapitaallasten van de investering worden gedekt

• 372168 - Voorbereiding Reconstructie Klappenburg, Bemmel – overschrijding € 93.000 (acceptabel: E)
  Het betreft de voorbereidingsfase voor het vervangen van riolering en tevens aanleg van een robuust hemelwaterstelsel met voldoende bergings- en afvoercapaciteit berekend op de toekomst. Het budget voor de realisatie moet nog worden gevoteerd.
  
• 361026/30 – Uitbreiden en verduurzamen SKC de Leemhof – overschrijding € 84.000 (acceptabel: A)

De kosten van het project zijn iets hoger uitgevallen dan voorzien. De overschrijding op de lasten wordt gecompenseerd via direct te relateren baten.

3. Ongeautoriseerde reservemutaties

Er is geen sprake van ongeautoriseerde reservemutaties.

D. Overschrijding baten en/of onderschrijding baten en lasten
Er is geen sprake van onrechtmatige overschrijdingen van baten of onderschrijdingen van lasten of baten. Van onrechtmatigheid is alleen sprake als afwijkingen niet tijdig aan de raad zijn gemeld. In de 2e Tussentijdse rapportage zijn alle op dat moment bekende afwijkingen gerapporteerd. Afwijkingen die daarna zijn ontstaan en nu in deze jaarrekening staan, zijn op grond van de Financiële verordening tijdig gemeld en daarmee rechtmatig.

Voorwaardencriterium
Onrechtmatigheid inkoop en aanbestedingen
We constateerden een bedrag van afgerond € 2.345.000 aan onrechtmatigheden bij inkoop en aanbestedingen. Deze onrechtmatigheden ontstonden doordat we een onjuiste aanbestedingsprocedure toepasten en/of onvoldoende zicht hadden op een overschrijding van de contractwaarde.
Ter voorkoming van herhaling in de toekomst nemen we een aantal beheersmaatregelen. We onderzoeken de toekomstbestendigheid en inrichting van de advies- en controlfunctie van inkoop en verbinden daar acties aan. De archivering van aanbestedingsdocumenten en contracten verbeteren we. We intensiveren de financiële monitoring van afgesloten contracten, zodat het totaalbedrag aan ontvangen facturen van een crediteur de overeengekomen contractwaarde niet ongemerkt overschrijdt. Tot slot organiseren we sessies ter bevordering van het bewustzijn.

Onrechtmatigheid subsidievaststelling > € 50.000 zonder controleverklaring
Voor de vaststelling van een prestatiesubsidie moet op grond van artikel 15 lid 2 van de Algemene Subsidieverordening 2020 een aantal bewijsstukken worden aangeleverd. Dit met het doel om te kunnen vaststellen of aan de eisen en voorwaarden van de subsidieverlening is voldaan. In beginsel zou daar bij subsidiebedragen boven de € 50.000 ook een controleverklaring bij horen van een accountant. Deze verklaring is voor kleinere, minder draagkrachtige subsidieontvangers relatief duur en niet-proportioneel en daarom is vanuit pragmatisch oogpunt bij een aantal aanvragers ook genoegen genomen met andere, minder dure, bewijsvoering. Organisaties leveren andere verklaringen aan om hun geleverde prestatie voor de subsidie en bij behorende financiën aan te tonen. Er wordt op basis daarvan wel aan de voorwaarden van de subsidievaststelling getoetst. Omdat dit feitelijk onjuist is, is een bedrag van € 775.193 aan onrechtmatigheid opgenomen in de rechtmatigheidsverklaring. Dit betreffen alle vastgestelde subsidies over 2023 boven de € 50.000 waarbij geen getekende controleverklaring is aangeleverd.

M&O criterium
Op het gebied van Misbruik en Oneigenlijk gebruik zien we geen afwijkingen. We hanteren de uitgangspunten van de in 2022 vastgestelde beleidsnota M&O-beleid als leidraad voor het inbedden van dit thema in de bestaande processen.
De in deze nota bestempelde risicovolle processen met streng M&O beleid zijn: uitkeringen, Wmo en jeugd, vergunningverlening en handhaving en identiteitsbewijzen, reisdocumenten en rijbewijzen. Voor de processen subsidieverstrekking, inkopen en aanbestedingen, integriteit van relaties en belastinginkomsten geldt een gematigd M&O beleid.
Als beheersmaatregel voerden we interne controles uit op onder andere de processen uitkeringen (participatie), Wmo, Jeugdwet, omgevingsvergunningen, burgerzaken, subsidieverstrekkingen, inkoop en aanbestedingen en belastingen. Eventuele bevindingen legden we niet afzonderlijk vast onder de noemer M&O, maar namen we als onderdeel van het geheel op in de afzonderlijke verslagen.
Ter beheersing van de integriteit van relaties geldt een Personeelshandboek, waar onder andere Integriteitsbeleid en de Gedragscode onderdeel van zijn. Het bestaande beleid zetten we voort en zo nodig anticiperen we op gewijzigde regelgeving.
Tot slot is met de invoering van de Wet inburgering 2021 de gemeente verantwoordelijk voor het bieden van inburgeringsvoorzieningen aan inburgeringsverplichtingen. We krijgen hiervoor een specifieke uitkering die wordt verantwoord middels de Sisa-systematiek. Een verantwoorde besteding van overheidsmiddelen vraagt om passende maatregelen die misbruik en oneigenlijk gebruik van publieke middelen tegengaan (M&O-beleid). Daarom is op 8 april 2025 de nota ‘Beleid Misbruik en Oneigenlijk gebruik inburgering Lingewaard’ vastgesteld.