Wijzigingen risico’s ten opzichte van de begroting 2025
Ten opzichte van de begroting 2025 hebben we een aantal wijzigingen in de risico’s met een risicoscore van 15 of hoger zichtbaar gemaakt. Deze zijn hiervoor beschreven. Daarnaast nemen we een aantal relatief kleine risico’s nieuw op in de benodigde weerstandscapaciteit:
- We verleenden een garantstelling aan Batouwe Basketball waarmee zij onder voorwaarden een geldlening kunnen aanvragen voor de aankoop van Sporthal De Kooi ten behoeve van het behoud van Batouwe Basketball en de structurele functie van het sportcomplex.
- Realisatieovereenkomst woningbouw Salland Wonen . Deze Realisatieovereenkomst ziet op de realisatie van de eerste fase van 49 modulaire woningen om daarmee het tekort aan sociale huurwoningen in Lingewaard op een zo kort mogelijke termijn terug te dringen. Omdat we kozen voor een versnellingsoptie (aankopen en bouwen voor vergunningverlening) namen we een risicoverdeling op met Waard Wonen van 50% - 50% in de realisatieovereenkomst.
- Bij de aanleg van maatschappelijk vastgoed, bedrijventerreinen en woonwijken sluit Alliander de nieuwbouw aan op het elektriciteitsnet. Alliander heeft aangegeven dat er nog slechts beperkt capaciteit is op het net door netcongestie . Dit probleem zal zich de komende jaren blijven voordoen.
- Langdurig ziekteverzuim door psychische klachten nemen de afgelopen jaren toe. Deze klachten worden vaak veroorzaakt door een combinatie van werkdruk als gevolg van complexe regelgeving, personeelstekorten, maatschappelijk en economische ontwikkelingen die de druk op de gemeente verhogen en privéomstandigheden. De gemeente had hiervoor een Van Werk Naar Werk budget. Dit budget is in 2024 verlaagd van € 150.000 naar € 0 in 2025. Afspraak met uw raad is dat we boekingen op dit budget melden in de TURAP en de jaarrekening. Het risico is dat we jaarlijks een overschrijding moeten melden.
Er zijn thema’s waar de gemeente mee te maken heeft, of gaat krijgen, die lastig te kwantificeren zijn. Deze thema's vormen mogelijk een risico in de toekomst. Daarom is het goed om ze in deze fase te benoemen.
- De PFAS- en stikstofproblematiek leidt zeer waarschijnlijk tot vertraging in projecten voor woningbouw en infrastructuur. Ondanks dat al de nodige woningen zijn gerealiseerd, heeft het gevolgen voor de ambitie van woningbouwplannen.
- De Omgevingswet trad in werking in 2024. De wet beoogt onder meer procedures in aantal en omvang te vereenvoudigen. Om dit proces te beheersen is het budget voor implementatie verlengd tot en met in eerste instantie 2025, worden interne opleidingen en trainingen gevolgd en monitoren we interne werkafspraken met de omgevingsdienst. Daarnaast inventariseren we de gevolgen voor verschillende teams zodat benodigde middelen in uren en menskracht duidelijk worden en kunnen worden verwerkt in de reguliere exploitatiebudgetten.
- Voor de ontwikkeling van bedrijventerrein Agropark III wordt voor glastuinbouw gereserveerde ruimte ingewisseld. De provincie heeft schriftelijk bevestigd onder welke voorwaarden Agropark III kan worden ontwikkeld. Ondanks dat we kunnen voldoen aan de voorwaarden, verwachten we dat nieuwe kavels met enige vertraging beschikbaar komen en dat daarmee de verkoop langer op zich laat wachten.
Toekomstige risico’s
Voor de komende jaren constateren we een aantal ontwikkelingen die mogelijk gevolgen hebben voor de financiele huishouding, de benodigde weerstandscapaciteit en dus de ratio weerstandsvermogen. Het betreft de volgende ontwikkelingen:
Gemeentefonds
Voor de jaarlijkse indexering van de algemene uitkering in het gemeentefonds hanteert het rijk vanaf 2024 een nieuwe methode. In plaats van de oude “trap-op-trap-af-systematiek”, gaat men nu uit van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). Hiervoor wordt o.a. gekeken naar het historisch gemiddelde van de afgelopen 8 jaar en het prijspeil bbp van het lopende jaar. Dit geeft meer stabiliteit, maar het is wel de vraag of het gemeentefonds voldoende blijft groeien om prijsstijgingen en areaaluitbreiding op te kunnen vangen. Als de bbp-groei en de prijsontwikkeling afwijken van de verwachtingen, kan dit betekenen dat Lingewaard moeite heeft om de budgetten op peil te houden en essentiële diensten te blijven leveren. Dit kan gevolgen hebben voor de kwaliteit van de dienstverlening aan inwoners en de langetermijnontwikkeling van de gemeente. Hoewel de nieuwe financieringssystematiek stabiliteit kan brengen, schiet ze tekort om de groei van de uitgaven voor zorgkosten door vergrijzing en infrastructuur op te vangen. Vanwege deze bedenkingen van de VNG en het IPO loopt er een discussie met de fondsbeheerders.
Huisvesting scholen
In het Integraal Huisvesting Plan (IHP) zijn verschillende fases opgenomen voor vervangingsinvesteringen van vier scholen. De investeringen in fase 1 zijn meegenomen in de meerjarenbegroting. Op basis van de evaluatie van het IHP worden de toekomstige investeringen in kaart gebracht.
Subsidie klimaat- en energiebeleid
Voor 2025 krijgen we een Rijkssubsidie uit de tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voorklimaat- en energiebeleid (CDOKE) van € 825.900,- voor personele lasten. Om de subsidie nu goed in te zetten breidden we de vaste formatie uit. Voor de jaren 2026 t/m 2030 zijn de afspraken al gemaakt en wordt een subsidieregeling opgezet. Een nieuw kabinet kan deze afspraken echter ter discussie stellen. Na 2030 is onbekend of er nog subsidiemogelijkheden zijn. Het risico bestaat dat er dan onvoldoende dekking is voor de nu uitgebreide vaste formatie.
Inkomensafhankelijke eigen bijdrage Wmo
Om de houdbaarheid van de Wmo te verbeteren, heeft het kabinet besloten om voor alle Wmo voorzieningen waar nu het abonnementstarief geldt, een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Hiermee wordt de hoogte van de eigen bijdrage afhankelijk van het inkomen van onze inwoners. Deze wetswijziging zorgt voor een korting in het gemeentefonds. Echter, op dit moment is nog niet geheel duidelijk hoe het abonnementstarief er exact uit komt te zien en of de abonnementstarieven voldoende dekkend zijn voor de korting die het rijk ons oplegt via het gemeentefonds.